Swapfiets' founder Richard over zijn 'liveable cities'-missie

First things first. Kun je uitleggen wat de term ‘liveable cities’ voor jou betekent?

Liveable cities is een heel breed begrip. Goede ziekenhuizen en onderwijs horen daar ook bij, maar wij richten ons natuurlijk op duurzame mobiliteit. Fietsen is voor veel steden dé oplossing om leefbaarder te worden. Denk aan gezondere lucht, een veiligere omgeving, een betere persoonlijke conditie en meer sociaal verkeer omdat je meer met elkaar in contact staat. Fietsen zorgt voor meer ruimte om andere dingen te doen. Dan is er ook nog ons concept dat het fietsen voor mensen die dit al lang doen nog makkelijker maakt en ontzorgt. Voor mensen die nog niet fietsen bieden we een toegankelijke en mooie manier om in te stappen. Je hoeft je niet te verdiepen in de technologie of kosten van een fiets, maar kiest welke Swapfiets bij je past en kunt meteen beginnen. Dat maakt ons voor steden op het gebied van mobiliteit heel relevant.

Het tweede aspect omtrent liveable cities is dat een fiets nog altijd gemaakt moet worden. Daarnaast vraagt het om onderhoud en aan het eind van de levensduur moet er ook nog iets mee gebeuren. In veel grote fietssteden zie je dat veel fietsen worden achtergelaten als zwerffietsen, dat ze stuk - of niet veilig zijn en je veel materiaalonderdelen nodig hebt. Met een circulair model proberen we dat centraal te trekken. Je betaalt alleen voor het gebruik van de fiets. Als je ‘m niet meer gebruikt, lever je hem weer in. Als-ie een reparatie nodig heeft, fiksen wij het voor je. Wij nemen altijd het materiaal in zodat we daar weer iets slims mee kunnen. Voor mij is fietsen de beste manier om een leefbaardere stad te creëren. Slim materiaalgebruik zorgt ervoor dat we minder afval produceren en minder grondstoffen verbruiken. Die twee dingen leiden voor mij tot een meer leefbare stad.

Hoe is deze missie zo ontstaan?

Je begint niet met zo’n missie, maar het is ook niet achteraf terug-geëngineerd. Wij zagen een fenomeen. We zijn in Nederland fietsland nummer één, maar zoveel mensen beschouwen het bezitten van een fiets als gedoe. Je moet naar de fietsenmaker lopen, als je de fiets zelf repareert heb je kennis en specifieke onderdelen nodig en dan zul je net zien dat de verlichting het weer niet doet of de remmen niet werken. Hoe kan een fiets, dat zo’n mooi ding is, zoveel gedoe opleveren? Hoe kunnen we dat omdraaien? Zo bedachten we de ‘bike as a service’. Gaandeweg leerden we dat dit een circulair model is. Het levert voordelen op voor zowel onze members als de planeet. Daarbij komt dat ons concept alleen werkt in de steden. Zo ontstond het idee van liveable cities. Het gaat over meer dan een fiets verhuren. Dit gaat ook over hoe we onze winkels indelen, wat voor stroom we gebruiken, de verandering die we proberen te realiseren in de industrie en de initiatieven die we opzetten met lokale partijen. Daarnaast zijn we ook een grote werkgever. Liveable cities gaat dus over veel meer dan alleen die fiets.

Even advocaat van de duivel: is dit duurzamer dan een fiets kopen waar je vervolgens de rest van je leven mee doet?

Langer met bestaande producten doen heeft qua duurzaamheid op de korte termijn vaak de meest positieve impact. Die stelling is van een aantal aannames afhankelijk. Het is de vraag of je, als je nu een fiets koopt, daadwerkelijk maar eens per jaar naar de fietsenmaker moet. Dat is voor iedereen verschillend. Wij weten dat een fiets die je in de winkel koopt drie keer sneller stuk gaat dan een Swapfiets. Dat komt doordat we constant meten wat stuk gaat en dat dan verbeteren. Een ander punt is dat fietsgebruik nog steeds toeneemt. Tussen 2020 en 2050 zal het aantal fietsers astronomisch groeien. Als je dan toch meer fietsen produceert, doe het dan circulair en duurzaam. Dan creëer je met de tijd minder impact. De fiets die wij ontwikkelen, maken we niet voor de verkoop. Verkopen gaat over mooie fietsen, hippe kleuren en de nieuwste technologie. Wij willen vooral een fiets produceren die tijdloos is, goed fietst en lang meegaat. Daarnaast veranderen met de tijd je behoeftes. Als je student bent, begin je misschien met een Original fiets. Als je dan na een jaar of drie in de stad aan het werk gaat en een e-Bike wil, lever je de Original weer in zodat een andere gebruiker geen nieuwe fiets hoeft te kopen. Op de lange termijn zijn er dus heel veel mensen die door dit circulaire systeem geen nieuwe fietsen hoeven te kopen. Wij verkopen altijd een werkende fiets, maar dat is niet altijd een nieuwe fiets. Die fiets mag een krasje hebben. Daar zijn we juist trots op.

Gaan Swapfietsen ook langer mee omdat mensen weten dat ze hem ooit weer inleveren?

Daarin horen we verschillende geluiden. Aan de ene kant heb je een groep die er voorzichtig mee omgaat, aan de andere kant hoor je mensen die zeggen: don’t be gentle, it’s a rental. De waarheid ligt ergens in het midden. In het grotere plaatje zien we dat het hartstikke goed gaat en dat een Swapfiets gemiddeld één tot anderhalf keer per jaar een reparatie nodig heeft. Dat komt doordat we onze fietsen hebben doorontwikkeld. Het grappige is dat zo soms wel een misvatting ontstaat. Members denken: mijn fiets gaat nooit stuk, dus waar betaal ik eigenlijk voor? We horen members weleens zeggen dat ze bijna nooit gebruikmaken van onze service. Dat is precies de bedoeling. Wij willen de comfortabelste fiets maken die eigenlijk nooit stuk gaat.

Het thema liveable cities raakt natuurlijk alle landen waarin Swapfiets opereert. Hoe wordt in landen met een andere fietscultuur dan Nederland op dit verhaal gereageerd?

Kijk; we leggen natuurlijk geen fietspaden aan. Dat fietsnetwerk moet er zijn of heel hard groeien. We zijn naar Londen en Parijs gereisd omdat de lokale overheid daar bezig is met het optimaliseren van de infrastructuur. Zij hebben ons nodig om die fietspaden te vullen. Zo ontstaat een soort gezamenlijke groei naar een meer leefbare stad. Maar ook in een fietsstad als Amsterdam maken we absoluut een verschil. Daar zien we nu bijvoorbeeld dat we veel vermiste fietsen terugvinden en minder fietsen rondzwerven op straat. In nieuwe steden is een Swapfiets voor een vrij hoog percentage iemands eerste fiets ooit. De grootste shift zien we bij de e-Bikes. We zien bij e-Bike klanten dat meer mensen hun auto laten staan om datzelfde ritje met een e-Bike te maken. Daarmee maken we natuurlijk mega-veel impact op leefbare steden.

Wat is de belangrijkste les die je tot nu toe hebt geleerd als Sustainability Director?

De grootste les is dat je het niet alleen kunt. Het is niet de job van één iemand. Toen ik begon in deze rol waren er echt wel wat quick-wins, maar als je echt duurzaam wil zijn moet dat onderdeel zijn van de bedrijfscultuur. Het moet terugkomen in alles wat je doet. Als wij een circulaire fiets maken, schiet het niet op als de onderdelen worden geleverd in een niet-recyclebare verpakking. Die onderdelen komen weer met een vrachtwagen naar Nederland. Je moet over alles nadenken. De grootste dingen waar we het meeste impact kunnen maken, duren het langst om te veranderen. De quick-wins bereik je door veel gesprekken te voeren en te vragen waar het anders kan. Dat voorbeeld van die verpakkingen is een win-win-win voor iedereen, behalve de verpakkingsindustrie. Maar die verpakkingsindustrie maakt me dan weer helemaal niets uit.

Binnen Swapfiets ben je de spokesperson op het gebied van duurzaamheid. Is dat een lastige rol?

Ik vind het tof om dit verhaal te vertellen en sta daar 100% achter. Het is geen geloof, maar een feit dat duurzaam ondernemen de beste manier voorwaarts is voor zowel people, planet als profit. Om een succesvol bedrijf neer te zetten, horen daar natuurlijk altijd afwegingen tussen winst en snelheid bij. Het is gewoon zo logisch wat we doen. We hebben keihard bewijs waarom een circulaire fiets beter is voor de stad. Je kunt ook zeggen dat elektrische auto’s beter zijn voor de wereld, maar dat is toch een complexer verhaal. Ik ben voor eerlijk vertellen waar we nu staan en ambitieus zijn over de toekomst.